تبادل لینک هوشمند |
ویژگی‌های رمضان و آداب روزه داری |
|
|
چکیده |
|
|
ماه مبارک رمضان ارزشمندترین مقطع زمانی در طول سال است که خداوند روزه گرفتن را بر مسلمین واجب نموده است و بر اساس احادیث نبوی هر عبادت در این ماه ثواب هفتصد برابر نسبت به سایر ماه‌ها دارد. اوج این عظمت را می‌توان در شب قدر مشاهده نمود که قرآن آن را برتر و بهتر از هزار ماه دانسته است، از این رو شناخت اهمیت و ارزش این ماه برای آمادگی روحی بسیار ضروری است، علاوه بر این عبادت سازنده و مؤثر در این ماه نیازمند دانستن احکام آن است تا فرد مسلمان با آگاهی از احکام فقهی و شرعی بتواند علاوه بر روزه گرفتن از برکات معنوی آن نیز بهره‌مند گردد. |
|
|
مقدمه ماه مبارک رمضان سایه خیر و برکت. ماه نزول قرآن، ماه مغفرت و آمرزش، ماه جود و کرم، ماه بخشش و نیکوکاری، ماه ایثار و از خود گذشتگی، ماه جهاد و کوشش، ماه سعی و تلاش، ماه رحمت و سازندگی و ماه ضیافت الله است. رمضان ماه تهذیب نفس، کسر شهوت، غلبه و چیره شدن بر نفس، ماه صبر و استقامت و بالاخره ماه خودسازی و اصلاح جامعه است. این ماه دانشگاه انسان‌سازی است؛ بله رمضان دانشگاه علمی و عملی، آموزشی و پرورشی و تربیتی و اصلاحی است. تلاوت قرآن، حضور به موقع در نمازهای پرفیض جماعت، مشارکت در نمازهای تراویح و قیام، شرکت در کلاس‌های آموزشی ویژه رمضان، حضور در مجالس معنوی روح‌افزای مولودخوانی، تشکیل جلسات قرآن‌خوانی دوره‌ای در مساجد و مراکز دینی و منازل، از مهم‌ترین برنامه‌های رمضان است که شخص مسلمان خود را به درگاه احدیت مقرّب می‌سازد. «مَن أدرَکَ رَمَضَانَ فَلَم یُغفَرلَهُ وَ مَاتَ أبعَدَهُ اللهُ فَقُل آمِین فَقُلتُ آمِین کسی که رمضان را درک نماید و سبب آمرزش گناهانش نگردد، و از دنیا بدون استفاده از ماه مبارک رمضان برود، خداوند او را از رحمتش دور گرداند؛ جبریل گفت: بگو آمین، گفتم آمین». بشارت به قدوم رمضان رسول اکرم (ص)، اصحاب و یاران گرامی خود را به قدوم رمضان و آمدن آن بشارت می‌داد و می‌فرمودند: رمضان ماه پر خیر و برکت در راه است، خداوند متعال روزه‌داری این ماه را بر شما ای امت اسلام، فرض و واجب نموده، شبی در رمضان وجود دارد که ثواب و پاداش عبادت یک شب آن بهتر از ثواب و پاداش هزار ماه است، کسی که از ماه رمضان محروم گشت بی‌گمان از همه خوبی‌ها محروم گشته است». و نیز فرمودند: چون رمضان آید، دروازه‌های بهشت گشوده و دروازه‌های دوزخ بسته گردد و شیاطین به زنجیر کشیده می‌شوند». رمضان، میدان مسابقه در اعمال نیک پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) بهترین اسوه و الگو برای امت اسلامی است. آن حضرت (ص) بخشنده‌ترین انسان‌ها بود. راوی می‌گوید: رسول الله (ص) در ماه مبارک رمضان بر جود، کرم، احسان، نیکوکاری، بخشش و صله‌رحم خود می‌افزودند و جود و کرمش فراگیرتر از باد وزنده بود؛ و نیز در ماه مبارک رمضان قرآن را با جبرئیل (ع) مرور می‌کردند و در آخرین رمضان عمر شریفش دو بار قرآن کریم را با جبرئیل (ع) مرور کردند. مرور قرآن یعنی قرآن‌خوانی دوره‌ای که چند نفر با هم به ترتیب، قرآن می‌خوانند و دیگران استماع می‌کنند. خوشبختانه این شیوه قرآن‌خوانی هنوز در بسیاری از مساجد بلاد اسلامی پررنگ و به قوت خود باقی است هر چند در بعضی از مساجد کم رنگ و یا متأسفانه متروک شده است. رمضان باعث کفاره گناهان رمضان مانند حج و عمره و نماز جمعه و جماعت سبب آمرزیده شدن گناهان می‌شود. در حدیث صحیح آمده است: خواندن نمازهای پنج‌گانه با جماعت و حضور در نماز جمعه و عمره تا عمره آینده و رمضان تا رمضان آینده و... باعث کفاره گناهان کوچک انسان می‌گردد. البته گناهان بزرگ با توبه نصوح بخشوده می‌گردد. ثواب روزه بی‌نهایت مضاعف در حدیث قدسی آمده است: تمام کردار بنی‌آدم چند برابر می‌گردد؛ هر حسنه‌ای بین ده تا هفتصد برابر پاداش داده می‌شود به جز روزه که بی‌نهایت مضاعف می‌گردد؛ چون روزه عبادت ویژه‌ای است که به خدا وابسته و تنها خداوند متعال از حالت روزه‌دار مطلع و آگاه است. از این رو خداوند متعال فرموده است: روزه‌دار به خاطر رضایت من، آب و غذا را ترک کرده است، پس پاداش روزه‌اش به خود من بر می‌گردد، و بر حسب نیت پاک و اخلاص او، ثواب روزه‌اش بی‌نهایت مضاعف می‌گردد. در حدیث دیگری آمده: کسی که با انگیزه ایمانی و اخلاص عمل، رمضان را روزه بگیرد، گناهان گذشته او بخشوده می‌شود». مضاعف شدن روزه بر چه اساسی است؟ روزه تنها ترک خوراک و آب نیست، بلکه روزه شرعی و حقیقی و قانونمند اسلامی همان روزهای است که به اضافه ترک آب و غذا، یک انقلاب درونی که سازندگی دارد در شخص روزه‌دار ایجاد گردد و خود را از هر نوع آلودگی و گناه دور سازد و به عبارت دیگر روزهای همراه با ترک غذا و آب از تمام گناهان، نافرمانی‌ها، آزارها و... دست بشوید و تمام اعضای او روزه‌دار باشد، چنین روزهای مقبول درگاه حق‌تعالی قرار می‌گیرد، و ثواب بی‌نهایت برای روزه‌دار محقق می‌گردد. در حدیث صحیح آمده است: آن کس که در هنگام روزه‌داری گفتار حق را رها کند و گواهی ظالمانه بدهد، روزه او مورد قبول درگاه حق‌تعالی قرار نگیرد و خداوند متعال هرجی برای او نمی‌بیند که خوراک و آب را رها کند، چرا که حقیقت روزه مقصود است نه نخوردن و نیاشامیدن. بنابراین روزه حقیقی روزهای است که بازدارنده و سازندگی داشته باشد و چنین روزهای که سازندگی دارد، ثواب و پاداش بسیاری دارد. قداست رمضان رمضان بهار عمر و بهترین فرصت مناسب برای اصلاح خود و جامعه اسلامی است که کلیه مکلفان به طور مشترک به عبادت روزه مشغول و برای کسب معنویات و جبران گذشته بسیج و هماهنگ می‌شوند، مسلمانی که نسبت به رمضان دید منفی داشته باشد و از برنامه‌های ویژه این ماه پر خیر و برکت فاصله بگیرد و حتی با کمال جرأت در انظار عمومی تظاهر به روزه‌خواری کند، مثل اینکه به زبان حال خود می‌گوید: ای ملت مسلمان من از شما جدا و بی‌زار گشته‌ام و با این شعار ننگین علیه خود اعلام جنایت و جرم می‌کند. این امر مستوجب تعزیر و عقوبت است. بر مسئولان لازم است که به طور جدی با چنین منکراتی مبارزه کنند و بر فرد‌فرد مسلمان واجب شرعی است که در ریشه‌کن کردن منکرات، حکومت اسلامی را یاری کنند. ویژگی‌های ماه مبارک رمضان ماه مبارک رمضان ویژگی‌هایی دارد که به مهم‌ترین موارد آن اشاره می‌کنیم:
10. وجوب پرداخت زکات فطر از خصایص و ویژگی‌های رمضان است. سنت‌های روزه برای روزه‌دار سنت است موارد زیر را رعایت نماید:
«اللّهُمَّ لَک صُمتُ وَ عَلَی رِزقِکَ أفطَرتُ، وَ بِکَ آمَنتُ وَ عَلَیکَ تَوَکَّلتُ ذَهَبَ الظَّمَأُ، وَ أبتلّتِ العُرُوقُ، وَ ثَبتَ الأجرُ ان شاءَ الله خدایا برای تو روزه گرفتم و بر روزی تو افطار کردم و به تو ایمان آوردم و بر تو توکل کردم. تشنگی از بین رفت و رگ‌ها سیراب شد و به خواست خدا پاداش ثابت گردید».
غیبت، خبرچینی، سخن بیهوده و... زیرا این اعمال در همه حالت حرام است و شایسته نیست روزه‌دار ثواب عبادت روزه‌اش را با دروغ، غیبت، و... باطل و ناقص سازد.
آداب روزه شخص مسلمان برای دست‌یابی بیشتر و بهتر به معنویات، لازم است که خود را کاملاً برای روزه‌داری آماده کند. با رعایت نکات زیر بهتر می‌توان این آمادگی را به دست آورد:
برخی از احکام مهم روزه
الف: هرگاه هیچ نوع زیانی در اثر روزه‌داری به ایشان و فرزندشان نرسد، لازم است روزه بگیرند و رخصتی در ترک روزه را ندارد. ب: هرگاه زیان متوجه خود زن شود و جنین یا طفل زیان نبیند، حق افطار را دارد و قضا لازم می‌گردد. ج: هرگاه در اثر روزه‌داری جنین یا طفل زیان ببیند، حق افطار دارد و علاوه بر قضا، فدیه نیز لازم می‌گردد. د: هرگاه «مادر و فرزند» هر دو زیان ببینند، فقط قضا لازم می‌گردد و فدیه لازم نمی‌شود.
10. روزه بر کسی که تمام روز بی‌هوش باشد، یا بر شخص دیوانه واجب نیست. 11. اگر شخص بی‌هوش لحظه‌ای در روز به هوش آمد، روزه‌اش درست است. 12. اگر فرض شود، کسی تمام روز خواب رود و شب نیت روزه نموده باشد، روزه‌اش درست است. 13. روزه بر کودک نابالغ واجب نیست، ولی وظیفه والدین است که فرزندان خود را از سن هفت سالگی به روزه‌داری تشویق نمایند و چون احتمال بلوغ از سن نه سالگی است، لذا احتیاط آن است که کودکان را از سنّ هفت سالگی به روزه گرفتن عادت دهند. 14. رکن روزه دو تاست و یا به عبارت دیگر دو چیز در روزه واجب است: الف: نیت. ب: امساک و خودداری از مفطرات. 15. روش نیت: نیت به معنای عزم و اراده قلبی بر انجام دادن عبادت است و لفظ آن که مؤکّد نیت قلبی باشد عبارت است از: نیت کردم فردا روزه باشم، روزه ادای فرض ماه مبارک رمضان امسال برای خداوند بلند مرتبه. 16. امساک به معنای خودداری از تمام چیزهایی است که روزه را باطل می‌کند، از صبح صادق تا مغرب شرعی. 17. آنچه از مفطرات روزه می‌باشد و روزه را باطل می‌کنند عبارتند از: 17.1. خوردن و آشامیدن و رسیدن هر ماده‌ای به جوف «خالی گاه» که ورود آن از راه‌های باز طبیعی بدن باشد، حتی استنشاق بخور و دود سیگار و... 17.2. جماع و نزدیکی زناشویی. 17.3. استمنا (خودارضایی: آوردن منی و شهوت به طریق مشروع و غیر مشروع). 17.4. حدوث حیض، نفاس و زایمان. 17.5. جنون و دیوانگی. 17.6. بی‌هوشی مطلق تمام روز که لحظه‌ای به هوش نیاید. 17.7. استفراغ به عمد. 17.8. سرم و آمپولی که رفع تشنگی و گرسنگی نماید. 17.9. حُقنه و اماله (شیاف گذاشتن) روزه را باطل می‌کند. 17.10. معاینه زنان از مفطرات روزه است. خلاصه هر چه از منافذ باز بدن وارد جوف (توخالی) گردد روزه را باطل می‌کند. 18. آنچه روزه را باطل نمی‌کند به شرح زیر می‌باشد: 18.1. استحمام و زیر آب رفتن به شرطی که آب از منافذ طبیعی بدن وارد «جوف» نشود. 18.2. استعمال سرمه در چشم و یا قطره چکانیدن و پماد چشمی. 18.3. تزریق سوزن و آمپول در رگ یا در عضله برای علاج و درمان. 18.4. خوردن و آشامیدن به طریق فراموشی، مشروط بر اینکه به محض متوجه شدن دست بردارد و لقمه را فرو نبرد. 18.5. چیره شدن استفراغ. 18.6. استعمال حنا بر دست یا پا و یا روغن مالی پوست بدن. 18.7. ورود گرد و غبار یا پشه که بدون قصد و اختیار وارد حلق روزه‌دار گردد. 18.8. احتلام (جنب شدن) در حالت خواب در روز رمضان. اما خود را محتلم ساختن روزه را باطل می‌کند. 18.9. موکول کردن غسل جنابت که در شب واجب شده، به بعد از اذان صبح؛ هر چند بهتر است پیش از اذان صبح غسل نماید. 18.10. استفاده از اسپری برای بیمارانی که تنگی نفس دارند، چون ضرورت است روزه را باطل نمی‌کند. (توضیح: اگر روزه گرفتن برای بیماری خطرناک باشد آن فرد بیمار از روزه گرفتن معاف شرعی است و باید به جای هر روز فدیه بدهد). 19. کفاره روزه: مردی که روزه خود را به وسیله جماع عمدی باطل ساخت، علاوه بر گنه‌کاری، امساک بقیه روز و قضای آن، کفاره نیز بر او لازم می‌گردد. کفاره به ترتیب زیر است: الف: آزاد کردن برده مسلمان. ب: در صورت نیافتن برده، دو ماه پی‌در‌پی روزه گرفتن. ج: در صورت عدم توانایی روزه گرفتن دو ماه پی‌در‌پی، شصت مسکین غذا دادن، هر مسکین یک مدّ. (650 گرم برنج) 20. فدیه روزه: فدیه به معنای اطعام مسکین است و در برابر هر روز یک مد طعام واجب می‌گردد. 21. فدیه بر سه قسم است: 21.1. فدیه که موجب اسقاط قضا می‌گردد. 21.2. فدیه که موجب اسقاط قضا نمی‌گردد. 21.3. فدیه تأخیر قضای روزه. 22. فدیه‌ای که قضای روزه را ساقط می‌کند، شامل دو دسته می‌شود: الف: کسانی که بیماری مزمن دارند. ب: سالمندان ناتوان. این دو گروه در اِزی هر روز فدیه می‌دهند و روزه‌شان قضا ندارد. 23. فدیه‌ای که قضای روزه را ساقط نمی‌کند شامل سه گروه می‌شود: الف: زن باردار که به خاطر ترس از جنین روزه نگرفته است. ب: زن شیرده که به خاطر ترس از فرزند شیرخوار روزه نگرفته است. ج: نجات دهنده‌ای که غریقی را نجات داده و موجب شکسته شدن روزه‌اش شده است. در هر سه مورد علاوه بر قضای روزه، فدیه نیز لازم می‌گردد. 24. فدیه تأخیر قضا، مخصوص کسانی است که در قضای روزه سستی کرده‌اند و سال یا سال‌هایی بر آن گذشته است؛ و به تعداد سال‌ها برای هر روز یک فدیه لازم می‌گردد، مثلاً اگر پنج روز قضا دارد و یک سال بر آن گذشته است، پنج مدّ فدیه لازم است و اگر دو سال گذشته است، برای پنج روز، ده فدیه لازم است. تذکر: فدیه لازم، حتماً باید قوت غالب (برنج) باشد و به هیچ وجه جایز نیست که شخص قیمت فدیه و یا فطریه خود را به مستحق پرداخت کند، مگر این که قیمت آن‌ها را به عاملان توزیع، تسلیم نماید تا به وکالت از او قوت غالب را خریداری و توزیع نمایند، خداوند می‌فرماید: «وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکین و بر کسانی که توانایی روزه گرفتن ندارند، غذا دادن هر مسکین لازم است». و طعام شامل قوت و غذای غالب مردم است. والله اعلم. روزه‌های حرام
زکات فطر و احکام آن زکات فطر یا فطریه از ویژگی‌های ماه مبارک رمضان است. به مناسبت پایان ماه روزه و به شکرانه توفیق عبادات و طاعات خدای متعال در ماه ضیافت‌الله که نعمتی است بسیار بزرگ و ارزشمند و نیز برای همدردی با فقرا و مسکینان در روز عید، این واجب اسلامی (دینی) مشروع گشته تا کمکی به مستمندان و نیازمندان باشد و سبب طهارت و پاکیزگی روزه‌دار گردد. مهم‌ترین مسائل و احکام فطریه
10. نوزادی که قبل از غروب آفتاب شب عید به دنیا آید، فطریه‌اش لازم است. 11. جنین در شکم مادر، فطریه ندارد مگر از باب استحسان نظر به فتوای حضرت عثمان‌بن‌عفان رضی‌الله‌عنه. 12. نوزاد پس از غروب آفتاب شب عید، فطریه ندارد. 13. وقت ادای سر فطره، پیش از رفتن به میعادگاه عید برای مراسم نماز عید می‌باشد و بعد از نماز عید تا غروب آفتاب روز عید ادا ولکن مکروه می‌باشد. حتی‌الامکان قبل از نماز عید بین فقرا پخش گردد. 14. تأخیر در پرداخت فطریه از روز عید حرام و به قضا می‌افتد. 15. وقت وجوب فطریه، شب عید فطر می‌باشد، ولیکن مانعی نیست که چند روز قبل از عید به مصرف مستحقان رسانیده شود، البته با شرایطی که فقها بیان کرده‌اند. 16. از آن‌جا که زکات فطر، زکات سرانه است، بر عموم مسلمانان (مرد، زن، پیر، جوان، بالغ، نابالغ، نوزاد، آزاد، برده، غنی، فقیر، مسکین) واجب است. 17. فقیر از دادن زکات فطر معاف است، که غذای شب و روز عید را نداشته باشد. 18. فقیری که غذای شب و روز عید را ندارد، در صورتی که با گرفتن فطریه غنی شود، واجب است زکات فطر خود را ادا کند. 19. زکات فطر، از آن جا که زکات سرانه است، نصابی ندارد بلکه معیار در توانایی پرداخت آن، اضافه بر نیاز بودن غذای شب و روز عید است. 20. هر شخصی وظیفه دارد فطریه خود و کلیه افراد تحت سرپرست خود را که مخارج روزانه آن‌ها به طریق شرعی بر او واجب است بپردازد، مانند: زن، فرزندان و... 21. اگر سرپرست خانواده‌ای نتواند زکات فطر تمام اعضای خانواده‌اش را بدهد، از مقداری که دارد، به ترتیب اولویتی که ذکر می‌شود فطریه آنان را می‌پردازد: خودش، زنش، کوچک‌ترین فرزندش، پدرش، مادرش و سپس فرزندان بزرگ‌تر تا هر جا که برسد. حتی اگر کم‌تر از صاع (2 کیلو و نیم) داشته باشد، همان اندازه را به جای فطریه خودش می‌دهد. 22. فطریه زن مطلقه به طلاق رجعی (یک طلاقه و دو طلاقه) و یا مطلقه به طلاق بائن (سه طلاقه) که حامله باشد بر شوهر واجب است، چون نفقه ایشان در زمان عِدّه بر طلاق دهنده می‌باشد. 23. فطریه مهمانان شب و روز عید بر صاحب‌خانه نیست، همچنین فطریه کسانی که در طول ماه مبارک رمضان در منزل کسی زندگی می‌کنند، با این که غذای سحر و افطاری نیز تناول می‌کنند، مگر از باب فضیلت و احسان. 24. مقدار واجب فطریه برای هر فرد، یک صاع نبوی است و آن پیمانه‌ای است که در وزن معادل سه چارک محلی، یعنی 2500 گرم (2 کیلو و نیم) از قوت غالب شهر یعنی برنج می‌باشد. 25. قوت غالب باید از دانه سالم و بی‌عیب باشد، پس برنج کرم زده و یا شکسته و خورده شده یا آرد برنج هر چند به مصرف می‌رسد جایز نیست. 26. فطریه باید به کسانی که مستحق زکات هستند داده شود و دقت گردد بر اساس نیاز نیازمندان اولویت‌بندی شود. 27. فطریه هر کدام از اعضای خانواده را با نیت جدا کرده و سپس همه را با هم مخلوط کرده و بین مستحقان تقسیم نمایید. 28. افرادی که نیتشان معتبر است مانند عاقل، بالغ و بچه ممیز خودشان نیت فطریه را می‌کنند و افرادی که نیتشان معتبر نیست مانند خردسال و دیوانه، ولی و سرپرست آنان نیت می‌کند. 29. انتقال فطریه از شهری به شهر دیگر با وجود مستحقان جایز نمی‌باشد. 30. پرداخت قیمت فطریه، یعنی به جای قوت غالب، پرداخت نقد و یا جنس دیگر، در مذهب امام شافعی (رحمةالله) و همچنین در مذهب امام مالک و امام احمدبن‌حنبل (رحمهماالله) جایز نمی‌باشد. 31. اگر مؤسسه یا افرادی متعهد گردند که فطریه مردم را به طریق عادلانه و کارشناسی شده جمع‌آوری نمایند و سپس بر اساس مقررات فقهی اقدام به خرید قوت غالب شهر نمایند و وکالت در خرید قوت و توزیع آن داشته باشند، بلامانع می‌باشد.
چند نكته طلایی برای روزه داری در تابستان مجموعه: تغذیه سالم
هدف ما از روزه گرفتن در ماه مبارك رمضان علاوه بر اجر معنوی آن، بهره بردن از منافع جسمانی و روانی این ماه مبارك است. البته ماه رمضان امسال به دلیل مصادف شدن با روزهای گرم و طولانی تابستان دارای حساسیت و تحمل بیشتری است كه با یك برنامه تغذیه ای درست هنگام افطار و سحر می توانیم بدون هیچ گونه مشكلی از مزایای آن بهره ببریم و به مشكلاتی مانند ضعف بدنی، افت فشار، تشنگی و گرسنگی نیز دچار نشویم. رعایت راهكارهای ساده تغذیه ای در افطار و سحر می تواند روزه داران را به منظور دریافت منافع بدنی و تسهیل بهره مندی از مزایای روحانی این ماه مبارك یاری كند زیرا یك فرد بیمار به درستی نمی تواند از بركات ماه رمضان فیض ببرد. • برای اینكه كمتر هنگام روزه داری تشنه شوید بهتر است در برنامه غذایی سحری از خوردن غذاهایی مثل انواع كوكو، بادمجان، سوسیس و كالباس، سس مایونز و سیر و پیاز و همچنین غذاهای چرب و پرنمك كه سبب تشنگی زیاد در طول روز می شود پرهیز كنید. • سعی كنید از غذاهای آب پز شده و خورشت های آبدار و كم نمك استفاده كنید. • خوردن مواد شیرین مانند زولبیا و بامیه هنگام سحر سبب افت سریع قند خون و احساس گرسنگی در طول روز می شود. • بعد از خوردن سحری، بهتر است هنگام مسواك زدن برای كاهش تشنگی و خشكی دهان، از حجم كمتری خمیر دندان استفاده كنید. • سعی كنید در ماه رمضان میوه های آب دار و سبزی های بیشتری مصرف كنید تا در طول روز دچار تشنگی نشوید. • بهتر است هنگام افطار از مخلوط آبلیموی تازه با آب یا چای كمرنگ یا شربت خاكشیر به جای قهوه و چای پر رنگ استفاده كنید. • خوردن 8 تا 12 لیوان آب از افطار تا هنگام سحرسبب می شود تا شما در طول روز كمتر دچار تشنگی شوید. • برای اینكه بعد از خوردن افطار و سحری دچار سوزش معده و ترش كردن نشوید بهتر است از غذاهای سبك و كم چرب استفاده كنید. در ضمن مایعات را پس از اتمام غذا بخورید و بلافاصله بعد از خوردن سحری به رختخواب نروید. • بهتر است افطار خود را با یك استكان آب ولرم یا یك فنجان شیر و عسل باز كنید و از خوردن غذا و شیرینی های فراوان هنگام افطار بپرهیزید تا دچار سنگینی و مشكلات معده نشوید. • سعی كنید وعده های غذایی مانند پلو و خورش را دو ساعت بعد از افطار میل كنید تا هضم آن آسان باشد. • برای جلوگیری از بروز یبوست و مشكلات روده، بعد از خوردن افطار آلو و انجیر خیس شده و میوه هایی همچون گلابی، هلو و هندوانه میل كنید.
• وعده سحری را به هیچ عنوان حذف نكنید زیرا ادامه دادن به این روال در طول ماه رمضان سبب افت بدنی و تحلیل عضلانی خواهد شد. • نان و پنیر كم نمك با سبزی یا گردو با یك لیوان شیر از بهترین خوردنی ها برای سحر محسوب می شود زیرا علاوه بر حجم سبك دارای قوت بسیار است. • برای اینكه در طول روز كمتر تشنه شوید، بهتر است علاوه بر خوردن آب فراوان در فاصله افطار تا سحر، از كربوهیدرات هایی همچون نان و غلات و ماكارونی سبوس دار در وعده افطار و سحر استفاده كنید. این مواد سبب می شود گلیكوژن بدن در حد نرمال حفظ شده و فرد كمتر دچار تشنگی شود.
کاهش تشنگی در ماه رمضان
سر کشیدن آب زیاد بین غذای سحری، به امید جلوگیری از تشنگی در طول روز اشتباه است، چون باعث رقیق شدن شیره معده و در نتیجه نفخ و اختلال در هضم می شود. از طرفی، خوردن میوه در هنگام سحر ، علاوه بر مقاومت بیشتر در مقابل تشنگی، باعث رفع مشکل یبوست هم می شود. توصیه می شود جهت تامین آب لازم، از حدود یک ساعت بعد از افطار تا نیم ساعت قبل از سحر، دست کم شش لیوان آب بنوشید. توجه داشته باشد که از خوردن چای پُررنگ ، قهوه، کاکائو و موادی که باعث دفع بیشتر آب (به علت مدر بودن) از بدن می شوند، (به خصوص در سحری) پرهیز کنید. براى از بین بردن یا كم كردن عطش شدید در این ماه چه باید كرد؟ براى فهم این سؤال به این مثال توجه كنید: مزرعه اى را در نظر بگیرید كه در كنار یك رودخانه پُرآب است. براى این كه بتوانیم این مزرعه را به صورت دائم آبیارى کنیم و از حملات احتمالى آب در فصول گوناگون در امان نگه داریم، سدى مقابل آب مى زنیم تا بتوانیم آب را مهار كرده و با ایجاد روزنه هایى در سد به صورت دائم و كنترل شده مزرعه مان را آبیارى كنیم. در ماه مبارك رمضان نیز بایستى سدى در بدنمان بسازیم كه بتوانیم آب و مواد غذایى را كه در سحرى مصرف كرده ایم به صورت یكنواخت و دائم در طول روز به قسمت هاى مختلف بدنمان برسانیم. این كار را مى توانیم با مصرف مواد غذایى پُرفیبر(سبزیجات و میوه ها) انجام دهیم. این گروه از مواد غذایى با احاطه سایر گروه هاى غذایى خورده شده: اولا باعث مى شوند آنزیم هاى گوارشى به صورت آرام آرام روى مواد غذایى اثر كنند. ثانیا با كم كردن سرعت جذب مواد غذایى باعث مى شوند كه بدن به آهستگى و در فرصت مناسب به جذب مواد غذایى اقدام كند تا هم دچار خستگى كمترى شود و هم از افزایش ناگهانی قند خون و ترشح انسولین بالاى بعد از آن جلوگیرى كند.
بنابراین توصیه مى شود در سحرى از مواد غذایى پرفیبر مثل سبزیجات و بالاخص میوه ها استفاده كنید، چرا كه میوه ها اولا منبع سرشارى از فیبر هستند، و ثانیا قند موجود در میوه ها در حالت خالص و بدون فیبر هم دیرتر از قندهاى ساده جذب مى گردد كه این امر سبب مى گردد فرد دیرتر احساس گرسنگى نماید. مواد غذایى پرفیبر آب زیادى را در خود جذب كرده و بدن مى تواند آب را به آهستگى جذب كند و احساس تشنگى، دیرتر عارض مى گردد. یكى از مكانیسم هاى احساس گرسنگى، خالى بودن معده است. فیبرها سرعت حركت مواد غذایى را نیز كاهش مى دهند و این مساله باعث مى شود كه مكانیسم مذكور دیرتر شروع شود. مصرف آب به مقدار فراوان در وعده سحرى و بالاخص ما بین غذا توصیه نمى شود، زیرا باعث رقیق شدن اسید و آنزیم هاى گوارشى شده و اختلال در روند هضم را باعث مى شود. چه مواد غذایى را بهتر است در این ماه، در رژیم غذایى خانواده قرار داد؟
به طور خلاصه توصیه مى شود از مواد غذایى زیر در ماه مبارك رمضان بیشتر استفاده کنید:
در وعده سحرى:
- از غذاهایى كه داراى قندهاى مركب هستند مثل میوه جات بیشتر استفاده شود. - از غذاهاى حاوى فیبر مثل سبزیجات ومیوه جات بایستى بیشتر استفاده شود. - از مواد غذایى سرخ شده ، پرچرب و شیرین پرهیز گردد. - از غلات و حبوبات به میزان دلخواه در غذاى سحرى استفاده گردد. - مصرف بیش از حد گوشت در سحرى توصیه نمى گردد. - مصرف آب قبل از شروع سحرى و در بین وعده هاى غذایى توصیه نمى شود. - مصرف ادویه جات و غذاهایى مثل كله پاچه، سیرابى و... در سحرى توصیه نمى شود.
در وعده افطارى و شام :
- شروع افطارى بایستى با چند عدد خرما، همراه با كمى آب ولرم یا شیر ولرم باشد. - سعى شود بین افطارى و شام فاصله ای وجود داشته باشد. - شروع افطارى همراه با نوشیدنى هاى خنك نباشد، بلكه حتما باید ولرم باشد. سوپ انتخاب خوبی است. - مصرف بیش از حد مواد غذایى پُرچرب و شیرین در افطار سبب تشنگى و به دنبال آن مصرف زیاد آب مى شود، در نتیجه با كاهش غلظت اسید و آنزیم هاى گوارشى موجب اختلال در هضم و جذب مواد غذایى مى شود
چهل حدیث زیبا در باب ماه مبارک رمضان و روزه 1-پایههاى اسلام قال الباقر علیه السلام: بنى الاسلام على خمسة اشیاء، على الصلوة و الزکاة و الحج و الصوم و الولایه. امام باقر علیه السلام فرمود: اسلام بر پنج چیز استوار است، برنماز و زکات حج و روزه و ولایت . (فروع کافى، ج 4 ص 62، ح 1 )
2-فلسفه روزه قال الصادق علیه السلام: انما فرض الله الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر. امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند. (من لا یحضره الفقیه، ج 2 ص 43، ح 1 ) 3-روزه آزمون اخلاص قال امیرالمومنین علیه السلام: فرض الله ... الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق امام على علیه السلام فرمود: خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید. (نهج البلاغه، حکمت 252 ) 4-روزه یاد آور قیامت قال الرضا علیه السلام: انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش فیستدلوا على فقر الاخر. امام رضا علیه السلام فرمود: مردم به انجام روزه امر شدهاند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند. (وسائل الشیعه، ج 4 ص 4 ح 5 علل الشرایع، ص 10 ) 5-روزه زکات بدن قال رسول الله صلى الله علیه و آله لکل شیئى زکاة و زکاة الابدان الصیام. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: براى هر چیزى زکاتى است و زکات بدن ها روزه است. (الکافى، ج 4، ص 62، ح 3 ) 6-روزه سپر آتش قال رسول الله صلى الله علیه و آله: الصوم جنة من النار. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: روزه سپر آتش (جهنم) است. «یعنى به واسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود. (الکافى، ج 4 ص 162 ) 8-روزه نفس قال امیرالمومنین علیه السلام صوم النفس عن لذات الدنیا انفع الصیام. امیرالمومنان على علیه السلام فرمود: روزه نفس از لذت هاى دنیوى سودمندترین روزههاست. (غرر الحکم، ج 1 ص 416 ح 64 ) 9-روزه واقعى قال امیرالمومنین علیه السلام الصیام اجتناب المحارم کما یمتنع الرجل من الطعام و الشراب. امام على علیه السلام فرمود: روزه پرهیز از حرام ها است، همچنان که شخص از خوردنى و نوشیدنى پرهیز مىکند. (بحار ،ج 93 ،ص 249 ) 10-برترین روزه قال امیرالمومنین علیه السلام صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن. امام على علیه السلام فرمود: روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است. (غرر الحکم، ج 1، ص 417، ح 80 ) 11-روزه چشم و گوش قال الصادق علیه السلام اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک. امام صادق علیه السلام فرمود: آنگاه که روزه مىگیرى، باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند.«یعنى از گناهان پرهیز کند.» (الکافى ج 4 ص 87، ح 1) 12-روزه اعضا و جوارح عن فاطمه الزهرا سلام الله علیها ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه. حضرت زهرا علیها السلام فرمود: روزهدارى که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده، روزه‌اش به چه کارش خواهد آمد. (بحار، ج 93 ص 295 ) 13-روزه ناقص قال الباقر علیه السلام لا صیام لمن عصى الامام و لا صیام لعبد ابق حتى یرجع و لا صیام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصیام لولد عاق حتى یبر. امام باقر علیه السلام فرمود: روزه این افراد کامل نیست: 1 - کسى که امام را نافرمانى کند. 2 - بنده فرارى تا زمانى که برگردد. 3 - زنى که اطاعتشوهر نکرده تا این که توبه کند. 4 - فرزندى که نافرمان شده تا این که فرمانبردار شود. (بحار الانوار ج 93، ص 295.) 14-روزه بى ارزش قال امیرالمومنین علیه السلام کم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظما و کم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء. امام على علیه السلام فرمود: چه بسا روزهدارى که از روزه‌اش جز گرسنگى و تشنگى بهرهاى ندارد و چه بسا شب زندهدارى که از نمازش جز بی خوابى و سختى سودى نمىبرد. (نهج البلاغه، حکمت 145 ) 15-روزه و صبر عن الصادق علیه السلام فى قول الله عزوجل «واستعینوا بالصبر و الصلوة» قال: الصبر الصوم. امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند عزو جل که فرموده است: از صبر و نماز کمک بگیرید، صبر، روزه است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 298، ح 3 ) 16-روزه و صدقه قال الصادق علیه السلام صدقه درهم افضل من صیام یوم. امام صادق علیه السلام فرمود یک درهم صدقه دادن از یک روز روزه مستحبى برتر و والاتر است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 218، ح 6 ) 17-پاداش روزه قال رسول الله صلى الله علیه و آله: قال الله تعالى الصوم لى و انا اجزى به رسول خدا فرمود خداى تعالى فرموده است: روزه براى من است و من پاداش آن را مىدهم. (وسائل الشیعه ج 7 ص 294، ح 15 و 16 ; 27 و 30 ) 18-جرعه نوشان بهشت قال رسول الله صلى الله علیه و آله من منعه الصوم من طعام یشتهیه کان حقا على الله ان یطعمه من طعام الجنة و یسقیه من شرابها. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که روزه او را از غذاهاى مورد علاقهاش باز دارد، برخداست که به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شراب هاى بهشتى به او بنوشاند. (بحار الانوار ج 93 ص 331 ) 19-خوشا به حال روزه داران قال رسول الله صلى الله علیه و آله طوبى لمن ظما او جاع لله اولئک الذین یشبعون یوم القیامة رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خوشا به حال کسانى که براى خدا گرسنه و تشنه شدهاند. اینان در روز قیامت سیر مىشوند. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 299، ح2. ) 20-مژده به روزه‌داران قال الصادق علیه السلام من صام لله عزوجل یوما فى شدة الحر فاصابه ظما و کل الله به الف ملک یمسحون وجهه و یبشرونه حتى اذا افطر. امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس که در روز بسیار گرم براى خدا روزه بگیرد و تشنه شود، خداوند هزار فرشته را میگمارد تا دست به چهره او بکشند و او را بشارت دهند تا هنگامی که افطار کند. |
|
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها: